Trang Chính
Tôi xách túi đồ nhãn hiệu Levi's ra khỏi Plaza rồi đứng
lại ở cửa chờ bạn. Một tay ăn mày chuyên nghiệp phát hiện ra tôi, sán tới đứng
trước mặt. Câu chuyện của tôi chỉ có thế thôi. Thế nhưng tay ăn mày đã dạy tôi
một bài học kinh tế còn sâu sắc hơn một khoá học tại chức kinh tế ở trường. Tôi
kể câu chuyện này chính bởi ý nguyện của tay ăn mày đó.
- Xin anh... cho tôi ít tiền đi!
Tôi đứng đó chả có việc gì nên tiện tay vứt cho hắn đồng
tiền xu, rồi bắt chuyện cùng nhau.
Ăn mày rất thích kể lể.
- Tôi chỉ ăn mày quanh khu mua sắm này thôi, anh biết
không? Tôi chỉ liếc một phát là thấy anh ngay. Đi mua Levi's ở Plaza chắc chắn
nhiều tiền...
- Hả? Ông cũng hiểu đời phết nhỉ! - Tôi ngạc nhiên.
- Làm ăn mày, cũng phải ăn mày cho nó có khoa học. - Ông
ta bắt đầu mở máy.
Tôi ngẫm nghĩ một lát, thấy thú vị bèn hỏi:
- Thế nào là ăn mày một cách khoa học?
Tôi nhìn kỹ ông ta, đầu tóc rối bù, quần áo rách nát, tay
gầy giơ xương, nhưng lại sạch sẽ.
Ông ta giảng giải:
- Ai chẳng sợ và ghét ăn mày, nhưng tôi tin anh không
ghét tôi, tôi đoan chắc điều đó. Đấy là điểm tôi khác biệt với những thằng ăn
mày khác.
Tôi gật đầu đồng ý, đúng là tôi không ghét ông ta, nên
tôi đang nói chuyện với ông ta đấy thôi.
- Tôi biết phân tích SWOT, những ưu thế, bất lợi, những
cơ hội và nguy cơ. Đối mặt với những thằng ăn mày là đối thủ cạnh tranh của
tôi, ưu thế (Strengths) của tôi là tôi không làm người ta phản cảm, lánh sợ. Cơ
hội (Opportunities) và nguy cơ (Threats) thì chỉ là những yếu tố điều kiện bên
ngoài thuộc về hoàn cảnh, có thể là dân số ở đây đông hay vắng, thành phố có
quyết định chỉnh trang đô thị, dẹp hè phố chăng... - ...??? - Tôi đã từng tính
toán rất cụ tỉ (cụ thể và tỉ mỉ) rằng, khu vực thương mại này người qua lại
đông, mỗi ngày khoảng mười nghìn người, nghèo thì nhiều lắm, nhưng người giàu
còn nhiều hơn. Trên phương diện lý luận thì giả như mỗi ngày tôi xin được mỗi
người một đồng xu một nghìn đồng, thì mỗi tháng thu nhập của tôi đã được ba
trăm triệu đồng. Nhưng thực tế thì đâu phải ai cũng cho ăn mày tiền, mà một
ngày làm sao tôi đi xin được mười nghìn lượt người. Vì thế, tôi phải phân tích,
ai là khách hàng mục tiêu của tôi, đâu là khách hàng tiềm năng của tôi.
Ông ta lấy giọng nói tiếp:
- Ở khu Plaza này thì khách hàng mục tiêu của tôi chiếm
khoảng 30% số lượng người mua sắm, tỉ lệ thành công khoảng 70%. Lượng khách
hàng tiềm năng chiếm khoảng 20%, tỉ lệ thành công trên đối tượng này khoảng
50%. Còn lại 50% số người, tôi chọn cách là bỏ qua họ, bởi tôi không có đủ thời
gian để tìm vận may của mình với họ, tức là xin tiền họ.
- Thế ông định nghĩa thế nào về khách hàng của ông? - Tôi
căn vặn.
- Trước tiên, khách hàng mục tiêu nhé. Thì những nam
thanh niên trẻ như anh đấy, có thu nhập, nên tiêu tiền không lưỡng lự. Ngoài ra
các đôi tình nhân cũng nằm trong đối tượng khách hàng mục tiêu của tôi, họ
không thể mất mặt trước bạn khác phái, vì thế đành phải ra tay hào phóng. Rồi
tôi chọn các cô gái xinh đẹp đi một mình là khách hàng tiềm năng, bởi họ rất sợ
bị lẽo đẽo theo, chắc chắn họ chọn cách bỏ tiền ra cho rảnh nợ. Hai đối tượng
này đều thuộc tầm tuổi 20-30. Nếu tuổi khách hàng nhỏ quá, họ không có thu
nhập, mà tuổi già hơn, thì họ có thể đã có gia đình, tiền bạc bị vợ cầm hết
rồi. Những ông chồng đó biết đâu có khi đang âm thầm tiếc hận rằng không thể
ngửa tay ra xin tiền của tôi ấy chứ!
- Thế thì mỗi ngày ông xin được bao nhiêu tiền?
- Thứ hai đến thứ sáu, sẽ kém một chút, khoảng hai trăm
nghìn. Cuối tuần thậm chí có thể 4-500 nghìn.
- Hả? Nhiều vậy sao?
Thấy tôi nghi ngờ, ông ta tính cho tôi thấy:
- Tôi cũng khác gì anh, tôi cũng làm việc tám giờ vàng
ngọc. Buổi sáng từ 11h đến tối 7h, cuối tuần vẫn đi làm như thường. Mỗi lần ăn
mày một người tôi mất khoảng 5 giây, trừ đi thời gian tôi đi lại, di chuyển
giữa các mục tiêu, thường một phút tôi xin được một lần được một đồng xu 1
nghìn, 8 tiếng tôi xin được 480 đồng một nghìn, rồi tính với tỉ lệ thành công
60% [(70%+50%)÷2] thì tôi được khoảng 300 nghìn.
Chiến lược ăn mày của tôi là dứt khoát không đeo bám
khách chạy dọc phố. Nếu xin mà họ không cho, tôi dứt khoát không bám theo họ.
Bởi nếu họ cho tiền thì đã cho ngay rồi, nếu họ cho vì bị đeo bám lâu, thì tỉ
lệ thành công cũng nhỏ. Tôi không thể mang thời gian ăn mày có giới hạn của tôi
để đi lãng phí trên những người khách này, trong khi tôi có thể xoay ngay sang
mục tiêu bên cạnh.
Trời, tay ăn mày này có đầu óc quá đi, phân tích như thể
giám đốc kinh doanh hoặc giám đốc tiếp thị vậy.
- Ông nói tiếp đi! - Tôi hào hứng.
- Có người bảo ăn mày có số may hay xui, tôi không nghĩ
thế. Lấy ví dụ cho anh nhé, nếu có một thanh niên đẹp trai và một phụ nữ xinh
đẹp đứng trước cửa shop đồ lót mỹ phẩm, thì anh sẽ chọn ai để ăn mày?
Tôi ngẫm nghĩ rồi bảo, tôi không biết.
- Anh nên đi đến xin tiền anh thanh niên kia. Vì đứng bên
anh ta là một phụ nữ đẹp, anh ta chẳng lẽ lại không cho ăn mày tiền. Nhưng nếu
anh đi xin cô gái đẹp, cô ta sẽ giả vờ là ghê sợ anh rồi lánh xa anh.
Thôi cho anh một ví dụ nữa: Hôm nọ đứng ở cửa siêu thị
BigC có một cô gái trẻ tay cầm túi đồ vừa mua từ siêu thị, một đôi nam nữ yêu
nhau đang đứng ăn kem, và một anh chàng đóng bộ công chức chỉnh tề, tay xách
túi đựng máy tính xách tay. Tôi chỉ nhìn họ ba giây, sẽ không ngần ngừ bước
thẳng tới mặt cô gái trẻ xin tiền, cô gái cho tôi hẳn hai đồng xu, nhưng ngạc
nhiên hỏi tôi tại sao chỉ xin tiền có mỗi cô ta. Tôi trả lời rằng, cái đôi tình
nhân kia đang ăn, họ không tiện rút ví ra cho tiền, anh kia trông có vẻ lắm
tiền, trông như sếp nhưng vì thế trên người họ thường không có sẵn tiền lẻ. Còn
cô vừa mua sắm ở siêu thị ra, cô tất còn ít tiền thừa, tiền lẻ.
Chí lý, tôi càng nghe tay ăn mày nói càng tỉnh cả người
ra.
- Cho nên tôi bảo rồi, tri thức quyết định tất cả!
Tôi nghe sếp tôi nói bao lần câu này, nhưng đây là lần
đầu tôi nghe một thằng ăn mày nói câu này.
- Ăn mày cũng phải mang tri thức ra mà ăn mày. Chứ ngày
ngày nằm ệch ra ở xó chợ, cầu thang lên đường vượt giao lộ, xin ai cho được
tiền? Những người đi qua giao lộ, chạy qua cổng chợ đều vội vàng hoặc cồng
kềnh, ai ra đấy mà chơi bao giờ, ra đấy xin chỉ mệt người. Phải trang bị tri
thức cho chính mình, học kiến thức mới làm người ta thông minh lên, những người
thông minh sẽ không bao giờ ngừng học hỏi kiến thức mới. Thế kỷ 21 rồi, bây giờ
người ta cần gì, có phải là cần nhân tài không?
Có lần, có một người cho tôi hẳn 50 nghìn, nhờ tôi đứng
dưới cửa sổ gào: "Hồng ơi, anh yêu em", gào 100 lần. Tôi tính ra gọi
một tiếng mất 5 giây, thời gian cũng tương tự như tôi đi ăn mày một lần, nhưng
lợi nhuận đạt được chỉ 500 đồng, còn kém đi ăn mày, thế là tôi từ chối.
Ở đây, nói chung một tay ăn mày một tháng có thể đi xin
được một nghìn hoặc tám trăm lần. Người nào may mắn thì cùng lắm đi xin được
khoảng hai nghìn lần. Dân số ở đây khoảng ba triệu, ăn mày độ chục anh, tức là
tôi cứ khoảng mười nghìn người dân mới ăn mày một người. Như thế thu nhập của
tôi ổn định, về cơ bản là cho dù kinh tế thế giới đi lên hay đi xuống, tình
hình xin tiền của tôi vẫn ổn định, không biến động nhiều.
Trời, tôi phục tay ăn mày này quá!
- Tôi thường nói tôi là một thằng ăn mày vui vẻ. Những
thằng ăn mày khác thường vui vì xin được nhiều tiền. Tôi thường bảo chúng nó
là, chúng mày nhầm rồi. Vì vui vẻ thì mới xin được nhiều tiền chứ.
Quá chuẩn!
- Ăn mày là nghề nghiệp của tôi, phải hiểu được niềm vui
do công việc của mình mang lại. Lúc trời mưa ít người ra phố, những thằng ăn
mày khác đều ủ rũ oán trách hoặc ngủ. Đừng nên như thế, hãy tranh thủ mà cảm
nhận vẻ đẹp của thành phố. Tối về tôi dắt vợ và con đi chơi ngắm trời đêm, nhà
ba người nói cười vui vẻ, có lúc đi đường gặp đồng nghiệp, tôi có khi cũng vứt
cho họ một đồng xu, để thấy họ vui vẻ đi, nhìn họ như nhìn thấy chính mình.
- Ối ông cũng có vợ con?
- Vợ tôi ở nhà làm bà nội trợ, con tôi đi học. Tôi vay
tiền ngân hàng mua một căn nhà nhỏ ở ngoại thành, trả nợ dần trong mười năm,
vẫn còn sáu năm nữa mới trả hết. Tôi phải nỗ lực kiếm tiền, con tôi còn phải
học lên đại học, tôi sẽ cho nó học Quản trị kinh doanh, Marketing, để con tôi
có thể trở thành một thằng ăn mày xuất sắc hơn bố nó.
Tôi buột miệng:
- Ông ơi, ông có thu nhận tôi làm đệ tử không?
lại ở cửa chờ bạn. Một tay ăn mày chuyên nghiệp phát hiện ra tôi, sán tới đứng
trước mặt. Câu chuyện của tôi chỉ có thế thôi. Thế nhưng tay ăn mày đã dạy tôi
một bài học kinh tế còn sâu sắc hơn một khoá học tại chức kinh tế ở trường. Tôi
kể câu chuyện này chính bởi ý nguyện của tay ăn mày đó.
- Xin anh... cho tôi ít tiền đi!
Tôi đứng đó chả có việc gì nên tiện tay vứt cho hắn đồng
tiền xu, rồi bắt chuyện cùng nhau.
Ăn mày rất thích kể lể.
- Tôi chỉ ăn mày quanh khu mua sắm này thôi, anh biết
không? Tôi chỉ liếc một phát là thấy anh ngay. Đi mua Levi's ở Plaza chắc chắn
nhiều tiền...
- Hả? Ông cũng hiểu đời phết nhỉ! - Tôi ngạc nhiên.
- Làm ăn mày, cũng phải ăn mày cho nó có khoa học. - Ông
ta bắt đầu mở máy.
Tôi ngẫm nghĩ một lát, thấy thú vị bèn hỏi:
- Thế nào là ăn mày một cách khoa học?
Tôi nhìn kỹ ông ta, đầu tóc rối bù, quần áo rách nát, tay
gầy giơ xương, nhưng lại sạch sẽ.
Ông ta giảng giải:
- Ai chẳng sợ và ghét ăn mày, nhưng tôi tin anh không
ghét tôi, tôi đoan chắc điều đó. Đấy là điểm tôi khác biệt với những thằng ăn
mày khác.
Tôi gật đầu đồng ý, đúng là tôi không ghét ông ta, nên
tôi đang nói chuyện với ông ta đấy thôi.
- Tôi biết phân tích SWOT, những ưu thế, bất lợi, những
cơ hội và nguy cơ. Đối mặt với những thằng ăn mày là đối thủ cạnh tranh của
tôi, ưu thế (Strengths) của tôi là tôi không làm người ta phản cảm, lánh sợ. Cơ
hội (Opportunities) và nguy cơ (Threats) thì chỉ là những yếu tố điều kiện bên
ngoài thuộc về hoàn cảnh, có thể là dân số ở đây đông hay vắng, thành phố có
quyết định chỉnh trang đô thị, dẹp hè phố chăng... - ...??? - Tôi đã từng tính
toán rất cụ tỉ (cụ thể và tỉ mỉ) rằng, khu vực thương mại này người qua lại
đông, mỗi ngày khoảng mười nghìn người, nghèo thì nhiều lắm, nhưng người giàu
còn nhiều hơn. Trên phương diện lý luận thì giả như mỗi ngày tôi xin được mỗi
người một đồng xu một nghìn đồng, thì mỗi tháng thu nhập của tôi đã được ba
trăm triệu đồng. Nhưng thực tế thì đâu phải ai cũng cho ăn mày tiền, mà một
ngày làm sao tôi đi xin được mười nghìn lượt người. Vì thế, tôi phải phân tích,
ai là khách hàng mục tiêu của tôi, đâu là khách hàng tiềm năng của tôi.
Ông ta lấy giọng nói tiếp:
- Ở khu Plaza này thì khách hàng mục tiêu của tôi chiếm
khoảng 30% số lượng người mua sắm, tỉ lệ thành công khoảng 70%. Lượng khách
hàng tiềm năng chiếm khoảng 20%, tỉ lệ thành công trên đối tượng này khoảng
50%. Còn lại 50% số người, tôi chọn cách là bỏ qua họ, bởi tôi không có đủ thời
gian để tìm vận may của mình với họ, tức là xin tiền họ.
- Thế ông định nghĩa thế nào về khách hàng của ông? - Tôi
căn vặn.
- Trước tiên, khách hàng mục tiêu nhé. Thì những nam
thanh niên trẻ như anh đấy, có thu nhập, nên tiêu tiền không lưỡng lự. Ngoài ra
các đôi tình nhân cũng nằm trong đối tượng khách hàng mục tiêu của tôi, họ
không thể mất mặt trước bạn khác phái, vì thế đành phải ra tay hào phóng. Rồi
tôi chọn các cô gái xinh đẹp đi một mình là khách hàng tiềm năng, bởi họ rất sợ
bị lẽo đẽo theo, chắc chắn họ chọn cách bỏ tiền ra cho rảnh nợ. Hai đối tượng
này đều thuộc tầm tuổi 20-30. Nếu tuổi khách hàng nhỏ quá, họ không có thu
nhập, mà tuổi già hơn, thì họ có thể đã có gia đình, tiền bạc bị vợ cầm hết
rồi. Những ông chồng đó biết đâu có khi đang âm thầm tiếc hận rằng không thể
ngửa tay ra xin tiền của tôi ấy chứ!
- Thế thì mỗi ngày ông xin được bao nhiêu tiền?
- Thứ hai đến thứ sáu, sẽ kém một chút, khoảng hai trăm
nghìn. Cuối tuần thậm chí có thể 4-500 nghìn.
- Hả? Nhiều vậy sao?
Thấy tôi nghi ngờ, ông ta tính cho tôi thấy:
- Tôi cũng khác gì anh, tôi cũng làm việc tám giờ vàng
ngọc. Buổi sáng từ 11h đến tối 7h, cuối tuần vẫn đi làm như thường. Mỗi lần ăn
mày một người tôi mất khoảng 5 giây, trừ đi thời gian tôi đi lại, di chuyển
giữa các mục tiêu, thường một phút tôi xin được một lần được một đồng xu 1
nghìn, 8 tiếng tôi xin được 480 đồng một nghìn, rồi tính với tỉ lệ thành công
60% [(70%+50%)÷2] thì tôi được khoảng 300 nghìn.
Chiến lược ăn mày của tôi là dứt khoát không đeo bám
khách chạy dọc phố. Nếu xin mà họ không cho, tôi dứt khoát không bám theo họ.
Bởi nếu họ cho tiền thì đã cho ngay rồi, nếu họ cho vì bị đeo bám lâu, thì tỉ
lệ thành công cũng nhỏ. Tôi không thể mang thời gian ăn mày có giới hạn của tôi
để đi lãng phí trên những người khách này, trong khi tôi có thể xoay ngay sang
mục tiêu bên cạnh.
Trời, tay ăn mày này có đầu óc quá đi, phân tích như thể
giám đốc kinh doanh hoặc giám đốc tiếp thị vậy.
- Ông nói tiếp đi! - Tôi hào hứng.
- Có người bảo ăn mày có số may hay xui, tôi không nghĩ
thế. Lấy ví dụ cho anh nhé, nếu có một thanh niên đẹp trai và một phụ nữ xinh
đẹp đứng trước cửa shop đồ lót mỹ phẩm, thì anh sẽ chọn ai để ăn mày?
Tôi ngẫm nghĩ rồi bảo, tôi không biết.
- Anh nên đi đến xin tiền anh thanh niên kia. Vì đứng bên
anh ta là một phụ nữ đẹp, anh ta chẳng lẽ lại không cho ăn mày tiền. Nhưng nếu
anh đi xin cô gái đẹp, cô ta sẽ giả vờ là ghê sợ anh rồi lánh xa anh.
Thôi cho anh một ví dụ nữa: Hôm nọ đứng ở cửa siêu thị
BigC có một cô gái trẻ tay cầm túi đồ vừa mua từ siêu thị, một đôi nam nữ yêu
nhau đang đứng ăn kem, và một anh chàng đóng bộ công chức chỉnh tề, tay xách
túi đựng máy tính xách tay. Tôi chỉ nhìn họ ba giây, sẽ không ngần ngừ bước
thẳng tới mặt cô gái trẻ xin tiền, cô gái cho tôi hẳn hai đồng xu, nhưng ngạc
nhiên hỏi tôi tại sao chỉ xin tiền có mỗi cô ta. Tôi trả lời rằng, cái đôi tình
nhân kia đang ăn, họ không tiện rút ví ra cho tiền, anh kia trông có vẻ lắm
tiền, trông như sếp nhưng vì thế trên người họ thường không có sẵn tiền lẻ. Còn
cô vừa mua sắm ở siêu thị ra, cô tất còn ít tiền thừa, tiền lẻ.
Chí lý, tôi càng nghe tay ăn mày nói càng tỉnh cả người
ra.
- Cho nên tôi bảo rồi, tri thức quyết định tất cả!
Tôi nghe sếp tôi nói bao lần câu này, nhưng đây là lần
đầu tôi nghe một thằng ăn mày nói câu này.
- Ăn mày cũng phải mang tri thức ra mà ăn mày. Chứ ngày
ngày nằm ệch ra ở xó chợ, cầu thang lên đường vượt giao lộ, xin ai cho được
tiền? Những người đi qua giao lộ, chạy qua cổng chợ đều vội vàng hoặc cồng
kềnh, ai ra đấy mà chơi bao giờ, ra đấy xin chỉ mệt người. Phải trang bị tri
thức cho chính mình, học kiến thức mới làm người ta thông minh lên, những người
thông minh sẽ không bao giờ ngừng học hỏi kiến thức mới. Thế kỷ 21 rồi, bây giờ
người ta cần gì, có phải là cần nhân tài không?
Có lần, có một người cho tôi hẳn 50 nghìn, nhờ tôi đứng
dưới cửa sổ gào: "Hồng ơi, anh yêu em", gào 100 lần. Tôi tính ra gọi
một tiếng mất 5 giây, thời gian cũng tương tự như tôi đi ăn mày một lần, nhưng
lợi nhuận đạt được chỉ 500 đồng, còn kém đi ăn mày, thế là tôi từ chối.
Ở đây, nói chung một tay ăn mày một tháng có thể đi xin
được một nghìn hoặc tám trăm lần. Người nào may mắn thì cùng lắm đi xin được
khoảng hai nghìn lần. Dân số ở đây khoảng ba triệu, ăn mày độ chục anh, tức là
tôi cứ khoảng mười nghìn người dân mới ăn mày một người. Như thế thu nhập của
tôi ổn định, về cơ bản là cho dù kinh tế thế giới đi lên hay đi xuống, tình
hình xin tiền của tôi vẫn ổn định, không biến động nhiều.
Trời, tôi phục tay ăn mày này quá!
- Tôi thường nói tôi là một thằng ăn mày vui vẻ. Những
thằng ăn mày khác thường vui vì xin được nhiều tiền. Tôi thường bảo chúng nó
là, chúng mày nhầm rồi. Vì vui vẻ thì mới xin được nhiều tiền chứ.
Quá chuẩn!
- Ăn mày là nghề nghiệp của tôi, phải hiểu được niềm vui
do công việc của mình mang lại. Lúc trời mưa ít người ra phố, những thằng ăn
mày khác đều ủ rũ oán trách hoặc ngủ. Đừng nên như thế, hãy tranh thủ mà cảm
nhận vẻ đẹp của thành phố. Tối về tôi dắt vợ và con đi chơi ngắm trời đêm, nhà
ba người nói cười vui vẻ, có lúc đi đường gặp đồng nghiệp, tôi có khi cũng vứt
cho họ một đồng xu, để thấy họ vui vẻ đi, nhìn họ như nhìn thấy chính mình.
- Ối ông cũng có vợ con?
- Vợ tôi ở nhà làm bà nội trợ, con tôi đi học. Tôi vay
tiền ngân hàng mua một căn nhà nhỏ ở ngoại thành, trả nợ dần trong mười năm,
vẫn còn sáu năm nữa mới trả hết. Tôi phải nỗ lực kiếm tiền, con tôi còn phải
học lên đại học, tôi sẽ cho nó học Quản trị kinh doanh, Marketing, để con tôi
có thể trở thành một thằng ăn mày xuất sắc hơn bố nó.
Tôi buột miệng:
- Ông ơi, ông có thu nhận tôi làm đệ tử không?
